احیای طرح کالابرگ در دولت چهاردهم

تبیین:

دولت ها در ایران همواره متناسب با شرایط اقتصادی کشور، حمایت هایی را تحت عناوین مختلف و با هدف حفظ قدرت خرید و تقویت معیشت خانوارها انجام داده و می دهند. اما در سال های گذشته و با توجه به افزایش قیمت ها در برخی از حوزه ها مانند نرخ ارز یا قیمت حامل های انرژی این حمایت ها رنگ و بوی جدی تری به خود گرفته و تحت دو عنوان یارانه نقدی و کالابرگ وارد فضای ادبیات اقتصادی کشور شده است. اگر چه برخی کالابرگ را شبیه به ایده کوپن در سال های ابتدایی انقلاب می دانند اما نحوه اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی در دولت گذشته نشان دهنده وجود تفاوت هایی میان این طرح با کوپن است. 

·        ضرورت حمایت از سفره مردم

با این حال در ماه های اخیر و اعلام و اجرای سیاست های ارزی دولت چهاردهم به نظر می رسد افزایش نرخ ارز در ماه های اخیر حداقل در کوتاه‌مدت آثار تورمی را در پی داشته باشد. افزایش نرخ ارز نیمایی از حدود 44 هزار تومان به 66 هزار تومان در بازار توافقی و افزایس نرخ ارز در بازار غیر رسمی از حدود 60 هزار تومان به بیش از 80 هزار تومان این نگرانی را ایجاد کرده که قیمت برخی از کالاهای اساسی مردم با افزایش هایی مواجه شود که این افزایش ها بیش از توان اقتصادی مردم و میزان افزایش دستمزد حقوق بگیران بوده و این موضوع منجر به کاهش قدرت خرید شهروندان شود.

آنچه در این بین مهم است، حمایت از سفره گروهی از مردم است که با توجه به شرایط اقتصادی کشور، در تنگنا بوده و از نوسانات ارزی آسیب می‌بینند. برای حمایت از افراد و گروه هایی که از این موضوع آسیب می بینند راهکارها و اقدامات متفاوتی در گذشته چون پرداخت و افزایش یارانه نقدی، کالابرگ الکترونیکی، تسهیل تأمین مالی برای تولیدکنندگان داخلی، نظارت بر بازار و جلوگیری از سوداگری و حمایت‌های معیشتی هدفمند از طریق شناسایی دقیق دهک‌های پایین جامعه و اجرای سیاست‌های حمایتی برای این گروه‌ها از طریق بانک‌های اطلاعاتی رفاه دیده و اجرایی شده است. در این بین کالابرگ یکی از روش‌های مؤثر حمایتی است که تا حدود قابل توجهی به هدف نهایی، یعنی رسیدن حداقل کالری به دهک‌های پایین درآمدی جامعه و حفظ قدرت خرید شهروندان حداقل در تأمین نیازهای ضروری شان نزدیک تر است. ضمن اینکه در سال های گذشته نیز دولت سیزدهم، پس از حذف ارز ترجیحی 4200 تومانی، برای جبران کاهش قدرت خرید مردم و دهک های مدنظر پس از افزایش مبلغ یارانه 45 هزار تومانی به 300 و 400 هزار تومان، ارائه کالابرگ الکترونیک به دهک‌هایی پایین درآمدی را اجرایی کرد. اجرای این طرح در آن مقطع زمانی تاثیر زیادی در عدم آسیب به سفره های مردم و دهک های پایین درآمدی بعد از حذف ارز 4200 تومانی داشت و از این حیث می توان گفت اجرای این طرح تجربه موفقی بوده است. بعد از پایان دولت سیزدهم و آغاز به کار دولت جدید این طرح در ماه های گذشته عملا مسکوت ماند. تا اینکه درنهایت، احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درخصوص اجرای این طرح اعلام کرد که اعتباری برای اجرای طرح کالابرگ در بودجه سال۱۴۰۳ دیده نشده است. با این حال در روزهای گذشته با توجه به مواضع نمایندگان مجلس، اظهارات رئیس مجلس و البته صحبت های وزیر رفاه به‌نظر می‌رسد با توجه به مشکلات اقتصادی اخیر، دولت چهاردهم نیز با احیای کالابرگ موافقت کرده و اولین مرحله آن برای برخی از اقشار از ماه مبارک رمضان آغاز خواهد شد.

·        آرامش معیشتی

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس با بیان اینکه افزایش بی‌رویه‌ قیمت‌ها، ضرورت تخصیص کالابرگ الکترونیک به مردم برای تأمین کالاهای ضروری مورد نیاز خود را بیش از گذشته ثابت کرد اظهار داشت: باتوجه به‌نظر مثبت رئیس محترم جمهور و آماده بودن زیرساخت‌های فنی، به وزرای مربوط تأکید می‌کنم که ارائه‌ کالابرگ الکترونیک به مردم را در اولویت اول کاری خود قرار دهند و زمینه‌ اجرایی شدن این قانون را پیش از آغاز ماه مبارک رمضان فراهم کنند تا تلاطم قیمت‌ها باعث نگرانی جامعه نشود و برای قاطبه‌ مردم آرامش معیشتی ایجاد شود.

اگرچه اجرای طرح کالابرگ در دولت گذشته شامل ۱۱قلم کالای اساسی از جمله : گوشت منجمد گوساله، برنج ایرانی، حبوبات، شیر کم‌چرب، پنیر، ماست کم‌چرب، مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی و قندوشکر بود و طی آن ، ۷دهک درآمدی درصورتی که ۲۰۰هزار تومان از مبلغ یارانه خود را از میان ۱۱قلم کالای سبد غذایی تعریف شده خریداری می‌کردند، مشمول دریافت یارانه تشویقی ۱۲۰هزار تومانی می‌شدند. به نظر می رسد طرح کالابرگ در دولت جدید با تغییراتی نسبت به قبل همراه بوده و علاوه بر کالاها و مواد غذایی حتی شامل برخی از لوازم ضروری خانگی برای تامین جهزیه و.... نیز باشد.